Ο περί Παραγραφής Αγώγιμων Δικαιωμάτων Νόμος (66(Ι)/2012)

Η Κυπριακή Νομοθεσία προβλέπει το δικαίωμα παραγραφής απαιτήσεων που αφορούν οφειλές για τις οποίες δεν έχουν καταχωρηθεί αγωγές στο Επαρχιακό Δικαστήριο εντός ορισμένου χρόνου.

Μέχρι το 2012, η νομοθεσία που αφορούσε την παραγραφή απαιτήσεων, δηλαδή ο Περί Παραγραφής Νόμος Κεφ. 15, βρισκόταν σε αναστολή από την 21/12/1963. Ως εκ τούτου, τόσο οι ιδιώτες όσο και οι επιχειρήσεις δεν ήταν αναγκασμένες να ασχοληθούν με το θέμα της παραγραφής των αξιώσεών τους εφόσον δεν διέτρεχαν τον κίνδυνο αυτές να παραγραφούν.

Το 2012 ψηφίστηκε από την Βουλή ο περί Παραγραφής Αγώγιμων Δικαιωμάτων Νόμος (66(Ι)/2012) σε αντικατάσταση του Περί Παραγραφής Νόμος Κεφ. 15. Έκτοτε, η εφαρμογή του Νόμου έχει ανασταλεί από έτος σε έτος με σειρά τροποποιήσεων με ημερομηνία λήξης της αναστολής την 31/12/2015.

Σύμφωνα με σχετική πληροφόρηση, η Βουλή προτίθεται να προχωρήσει στην εκ νέου αναστολή της ισχύος της νομοθεσίας για το έτος 2016, κάτι που ωστόσο δεν είναι βέβαιο ότι θα συμβεί. Σε αντίθετη περίπτωση, από 1/1/2016 οι πρόνοιες της νομοθεσίας θα τεθούν σε ισχύ.

Σημαντικές επισημάνσεις:

Ο χρόνος της παραγραφής αρχίζει να τρέχει από την ημέρα που συμπληρώθηκε η βάση της αγωγής και σε περίπτωση εφαρμογής του Νόμου από την 1/1/2016 δεν θα μπορούν να εγερθούν ενώπιον δικαστηρίων όσες αξιώσεις θα έχουν συμπληρώσει τον προβλεπόμενο από το Νόμο χρόνο παραγραφής.

Δηλαδή, π.χ. αν η αγωγή αφορά αμοιβή δικηγόρου και το δικαίωμα αποκτήθηκε στις 31/12/2011, τότε αυτό θα έχει παραγραφεί αφού θα έχουν παρέλθει 4 έτη από την ημέρα συμπλήρωσης της βάσης της αγωγής (βλέπε σημείο 7 του παρόντος σημειώματος: το δικαίωμα στις περιπτώσεις αυτές παραγράφεται μετά την πάροδο 3 ετών από την ημέρα που συμπληρώθηκε η βάση της αγωγής).

Συνεπώς, όσοι κινδυνεύουν να απολέσουν τη δυνατότητα διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους ένεκα της εφαρμογής της νομοθεσίας, θα πρέπει είτε να καταχωρήσουν τις σχετικές αγωγές πριν το τέλος του τρέχοντος έτους είτε να προβούν σε μια από τις ενέργειες που περιγράφονται στην παράγραφο 14 πιο κάτω ή/και σε άλλες ενδεδειγμένες ενέργειες, πάντοτε σε συνεννόηση με τους Δικηγόρους τους ή τους νομικούς τους συμβούλους.

---

Κυριότερες πρόνοιες της νομοθεσίας:

1. Η βάση της αγωγής καθορίζεται ως «το σύνολο των γεγονότων που θεμελιώνουν το αγώγιμο δικαίωμα στο οποίο αφορά η αγωγή».

2. Καθορίζεται γενικός χρόνος παραγραφής τα δέκα έτη από την συμπλήρωση της βάσης της αγωγής για οποιαδήποτε αγωγή που δεν καλύπτεται με συγκεκριμένο νόμο.

3. Σε σχέση με σύμβαση, καμία αγωγή δεν εγείρεται μετά την πάροδο 6 ετών από την ημέρα που συμπληρώθηκε η βάση της αγωγής.

4. Σε σχέση με υποθήκη ή ενέχυρο, καμία αγωγή, συμπεριλαμβανομένης διαδικασίας εκποιήσεως ενυπόθηκης ακίνητης ιδιοκτησίας, δεν εγείρεται μετά την πάροδο 12 ετών από την ημέρα που συμπληρώθηκε η βάση της αγωγής.

5. Για αστικό αδίκημα, καμία αγωγή δεν εγείρεται μετά την πάροδο 6 ετών από την ημέρα που συμπληρώθηκε η βάση της αγωγής. Αν η αξίωση στην αγωγή αφορά αποζημιώσεις για αμέλεια, οχληρία ή παράβαση θέσμιου καθήκοντος, το δικαίωμα παραγράφεται μετά την πάροδο 3 ετών από την ημέρα που συμπληρώθηκε η βάση της αγωγής. Αν η αγωγή αφορά δυσφήμηση ή κακόβουλη ψευδολογία, το δικαίωμα παραγράφεται μετά την πάροδο 1ος έτους από την ημέρα που συμπληρώθηκε η βάση της αγωγής.

6. Σε περίπτωση που η αξίωση αφορά αποζημιώσεις για πρόκληση σωματικής βλάβης ή θανάτου ένεκα αστικού αδικήματος, το δικαστήριο έχει τη διακριτική εξουσία να αποφασίσει τη μη εφαρμογή των διατάξεων περί παραγραφής και η εξουσία αυτή δεν ασκείται μετά την πάροδο δύο ετών από την ημέρα παραγραφής του δικαιώματος έγερσης αγωγής.

7. Αγωγή που αφορά σύμβαση ή οιονεί σύμβαση σε σχέση με συμφωνηθείσα ή εύλογη αμοιβή δικηγόρου, ιατρού, οδοντίατρου, αρχιτέκτονα, πολιτικού μηχανικού, ΕΡΓΟΛΑΒΟΥ ή άλλου ανεξάρτητου επαγγελματία, παραγράφεται μετά την πάροδο 3 ετών από την ημέρα που συμπληρώθηκε η βάση της αγωγής.

8. Καμία αγωγή δεν εγείρεται μετά τη συμπλήρωση έξι ετών από την ημερομηνία που συμπληρώθηκε η βάση αγωγής για ή σε σχέση με:

9. Ο νόμος καθορίζει επίσης την παραγραφή αγώγιμων δικαιωμάτων που σχετίζονται με κληρονόμους/κληροδόχους, με δικαστικές αποφάσεις και με την παροχή λογαριασμών.

10. Ο χρόνος της παραγραφής δεν αρχίζει να τρέχει ή/και αναστέλλεται σε περιπτώσεις που η αγωγή είναι μεταξύ συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου, γονέων και τέκνων κατά τη διάρκεια της ανηλικότητας, επιτρόπων εμπιστεύματος και των δικαιούχων αυτών κατά τη διάρκεια της ανηλικότητας και συμβιούντων συντρόφων κατά τη διάρκεια της συμβίωσης. Το χρονικό διάστημα της αναστολής του χρόνου παραγραφής δεν υπολογίζεται στο χρόνο παραγραφής.

11. Ο χρόνος παραγραφής αναστέλλεται στις περιπτώσεις που (α) ο ενάγων εμποδίστηκε από δικαιοστάσιο ή λόγω ανώτερης βίας να εγείρει την αγωγή, (β) για όσο χρονικό διάστημα μέσα στο τελευταίο εξάμηνο του χρόνου παραγραφής ο εναγόμενος ή πρόσωπο για το οποίο ο εναγόμενος υπέχει ευθύνη απέτρεψε τον ενάγοντα να εγείρει αγωγή, (γ) ο δικαιούχος να εγείρει αγωγή έχει αποβιώσει και όταν (δ) σύμφωνα με τις διατάξεις του εφαρμοστέου κατά περίπτωση νόμου σχετικά με τη διαμεσολάβηση θεωρείται ότι άρχισε διαδικασία διαμεσολάβησης και για όσο χρόνο διαρκεί η διαδικασία αυτή. Το χρονικό διάστημα της αναστολής του χρόνου παραγραφής δεν υπολογίζεται στο χρόνο παραγραφής.

12. Ο χρόνος παραγραφής δεν αρχίζει να τρέχει, αν η αγωγή αφορά δόλο του εναγομένου ή αν ο εναγόμενος έχει σκόπιμα αποκρύψει γεγονός σχετικό με την βάση της αγωγής ή αν η αγωγή αφορά θεραπεία συνεπειών που προέκυψαν από λάθος, μέχρις ότου ο ενάγων ανακαλύψει ή μπορούσε με εύλογη επιμέλεια να ανακαλύψει τον δόλο, την απόκρυψη ή το λάθος, ανάλογα με την περίπτωση.

13. Κατά τον υπολογισμό του χρόνου παραγραφής δεν υπολογίζεται οποιαδήποτε χρονική περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας το πρόσωπο κατά του οποίου υπολογίζεται ο χρόνος παραγραφής είναι ανίκανο πρόσωπο και δεν έχει προσωπικό αντιπρόσωπο δυνάμει οποιουδήποτε νόμου ο οποίος δεν είναι ανίκανο πρόσωπο. Ανίκανο πρόσωπο είναι κάθε πρόσωπο, το οποίο είναι κάτω των 18 ετών ή λόγω διανοητικής ή σωματικής ασθένειας ή πάθησης δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί τη περιουσία του και να διευθύνει τις υποθέσεις του.

14. Ο χρόνος παραγραφής διακόπτεται και θεωρείται ότι αρχίζει να τρέχει εκ νέου εξ υπαρχής (α) όταν ο υπόχρεος αναγνωρίσει εγγράφως το σε βάρος του δικαίωμα αγωγής, (β) σε περίπτωση χρηματικής οφειλής, αν ο υπόχρεος συμπληρώσει πληρωμή μέρους της οφειλής που υπερβαίνει το 50% του συνόλου της, περιλαμβανομένου του τυχόν πληρωτέου τόκου, (γ) αν η αγωγή αποσυρθεί κατά τρόπο που δεν δημιουργεί δεδικασμένο ή απορριφθεί για λόγους μη ουσιαστικούς, (δ) με την έναρξη διαδικασίας διαιτησίας με προϋποθέσεις, και (ε) όταν το δικαστήριο διατάσσει όπως διαιτητικό πόρισμα ακυρωθεί, ή διατάσσει, μετά την έναρξη της διαιτησίας, όπως το σύμφωνο διαιτησίας παύσει να έχει ισχύ σχετικά με τη παραπεμπόμενη διαφορά.

15. Πληρωμές που έγιναν από τον οφειλέτη εν αγνοία της συμπλήρωσης του χρόνου παραγραφής δεν είναι ανακτήσιμες.

16. Ανεξάρτητα από τις διατάξεις οποιουδήποτε άλλου άρθρου του υπό αναφορά Νόμου το δικαστήριο δύναται να επεκτείνει τον προβλεπόμενο σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου χρόνο παραγραφής για περίοδο μέχρι δύο έτη εφόσον κρίνει αυτό δίκαιο και εύλογο υπό τις περιστάσεις. Η αίτηση υποβάλλεται με εναρκτήρια κλήση πριν από την έγερση της αγωγής ή με παρεμπίπτουσα αίτηση μετά την δικογράφηση παραγραφής

17. Ο χρόνος παραγραφής αναστέλλεται σε σχέση με οποιαδήποτε βάση αγωγής συνδέεται με περιουσία σε περιοχή μη ελεγχόμενη από την Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

---

Το παρόν σημείωμα είναι αυστηρά ενημερωτικού χαρακτήρα και δεν μπορεί να θεωρηθεί εξαντλητικό του αντικειμένου που πραγματεύεται. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει ή να θεωρηθεί ως εξειδικευμένη επαγγελματική ή νομική συμβουλή.