Ασφάλεια και Ποιότητα Υπηρεσιών Υγείας – Η Συμβολή της Ευρωπαϊκής και Διεθνούς Τυποποίησης
της Έλενας Δημοσθένους*
Παγκόσμια Ημέρα Υγείας η 7η Απρίλιου η οποία βρίσκει αυτή τη χρονιά όλους ανεξαρτήτως χώρας, φύλου, ηλικίας και επαγγέλματος να αντιμετωπίζουν μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Μια περίοδος όπου τίποτα άλλο δεν μοιάζει σημαντικό, τίποτα άλλο δεν έχει προτεραιότητα πέρα από την Υγεία, το πολυτιμότερο των αγαθών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) επέλεξε σαν θέμα της 7ης Απριλίου 2020 τη στήριξη των επαγγελματιών υγείας, και κυρίως των νοσηλευτών και μαιών, με ιδιαίτερη μνεία στην ανεκτίμητη προσφορά τους στις υπηρεσίες υγείας, τον καίριο ρόλο τους – όχι μόνο σε περιόδους πανδημίας αλλά γενικότερα – και την ανάγκη να εργάζονται σε ένα υγιές περιβάλλον, έχοντας όλα τα απαραίτητα εφόδια και τη συνεχή εκπαίδευση που απαιτεί το επάγγελμά τους.
Η επαρκής και συνεχής εκπαίδευση και κατάρτιση όλων των επαγγελματιών υγείας αποτελεί αναμφισβήτητα βασικότατη προϋπόθεση για ασφαλείς και ποιοτικές υπηρεσίες υγείας. Είναι όμως και προϋποθέσεις που δεν έχουν να κάνουν με την κλινική πρακτική, τις γνώσεις και την ικανότητα των επαγγελματιών υγείας, η απουσία των οποίων μπορεί να έχει σοβαρότατες επιπτώσεις όχι μόνο στην εργασία τους και την ασφάλεια των ασθενών, αλλά μπορεί επιπλέον να οδηγήσει στην αύξηση λαθών, αύξηση παραπόνων, τη δυσαρέσκεια ασθενών και προσωπικού, τη δυσφήμιση, την έλλειψη εμπιστοσύνης, αλλά και το αυξημένο κόστος για τους παροχείς υγείας.
Τέτοιες προϋποθέσεις για ασφαλείς και ποιοτικές υπηρεσίες υγείας αποτελούν:
Α) Η χρήση ιατροτεχνολογικού και προστατευτικού εξοπλισμού ο οποίος είναι:
- επαρκής
- κατάλληλος και
- προσβάσιμος
Η Ευρωπαϊκή και Διεθνής Τυποποίηση μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου αυτού αφού έχει εκδώσει εκατοντάδες πρότυπα που περιέχουν απαιτήσεις κατασκευής και ασφάλειας ιατροτεχνολογικού και προστατευτικού εξοπλισμού, πολλά από τα οποία είναι και εναρμονισμένα με τις σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες και Κανονισμούς, και μπορούν να χρησιμοποιηθούν όχι μόνο από κατασκευαστές, αλλά και από εισαγωγείς, αρμόδιες αρχές και παροχείς υγείας κατά την επιλογή προμηθευτών και τον καθορισμό των προδιαγραφών των σχετικών αγορών.
Β) Η αποτελεσματική και αποδοτική διαχείριση και οργάνωση των υπηρεσιών υγείας η οποία περιλαμβάνει:
- σαφή δέσμευση της διοίκησης για συνεχή βελτίωση και καθορισμό αρμοδιοτήτων και ευθυνών σε όλα τα επίπεδα
- έγκαιρη αναγνώριση, αξιολόγηση και αντιμετώπιση ρίσκων και ευκαιριών που αφορούν κλινικές και μη κλινικές διεργασίες
- ξεκάθαρες διαδικασίες λειτουργίας – κλινικές και μη – πλήρως κατανοητές στο εμπλεκόμενο προσωπικό
- ιχνηλασιμότητα και διατήρηση επαρκούς τεκμηριωμένης πληροφόρησης κλινικών και μη κλινικών διεργασιών, έτσι ώστε να αποδεικνύεται η συμμόρφωση με τις σχετικές απαιτήσεις
- εφαρμογή και παρακολούθηση συστήματος αναγνώρισης, καταγραφής και διαχείρισης προβλημάτων, παραπόνων, ατυχημάτων, συμβάντων και παρ’ ολίγον συμβάντων και η λήψη διορθωτικών ενεργειών
- καθορισμό και παρακολούθηση μετρήσιμων στόχων και δεικτών ποιότητας
- κατάλληλες εγκαταστάσεις και επαρκείς υποστηρικτικές υπηρεσίες
- αποτελεσματική επικοινωνία και ενημέρωση σε όλα τα επίπεδα.
Μεγάλος αριθμός Ευρωπαϊκών και διεθνών προτύπων περιέχουν τις πιο πάνω απαιτήσεις διαχείρισης ή/και σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες, και χρησιμοποιούνται από όλο και περισσότερους παροχείς του ευρύτερου τομέα της υγείας, ως εργαλεία για συνεχή βελτίωση και παροχή ασφαλών και ποιοτικών υπηρεσιών υγείας. Τέτοια πρότυπα είναι π.χ. το CYS EN ISO 9001 για τη διαχείριση ποιότητας, το CYS ISO 45001 για τη διαχείριση ασφάλειας και υγείας στην εργασία, το ISO 31000 για τη διαχείριση επικινδυνότητας, το CYS EN ISO 15189 με απαιτήσεις για τα κλινικά εργαστήρια κ.α. Επιπλέον, η εφαρμογή εξειδικευμένων προτύπων για νοσοκομεία, διαπιστευμένων από το διεθνή οργανισμό IEEA (International Society for Quality in Healthcare External Evaluation Association) μπορεί να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη λειτουργία τους.
Η ορθή εφαρμογή των πάνω προτύπων μπορεί να επιφέρει σημαντικά οφέλη στις υπηρεσίες υγείας σε όλα τα επίπεδα όπως π.χ., τη βελτίωση της εσωτερικής οργάνωσης και επικοινωνίας, τη μείωση λαθών και κόστους, τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των διεργασιών, τη δημιουργία εμπιστοσύνης σε ασθενείς, συνεργάτες και προμηθευτές, την καλύτερη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και πόρων κ.α. Επιπλέον συμβάλλει στην καλύτερη παρακολούθηση των οικονομικών και διοικητικών στόχων, στην καλύτερη διαχείριση παραπόνων, στην αύξηση της ικανοποίησης όλων των εμπλεκομένων, στη μείωση επιπτώσεων σε νομικές υποθέσεις, την αύξηση της κερδοφορίας, και τη βελτίωση της εικόνας και της φήμης του οργανισμού.
Αρμόδιος φορέας για την υιοθέτηση, εφαρμογή και προώθηση των Ευρωπαϊκών και Διεθνών προτύπων στην Κύπρο, είναι ο Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης (CYS), ο οποίος είναι ο εθνικός φορέας τυποποίησης. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερωθούν για τα πρότυπα και να τα προμηθευτούν, επικοινωνώντας με το Κέντρο Πληροφόρησης & Εξυπηρέτησης (ΚΕΠΕ) του CYS.
*Η Έλενα Δημοσθένους (BSc Χημεία, ΜΒΑ) εργάζεται ως Λειτουργός Τυποποίησης στον Κυπριακό Οργανισμό Τυποποίησης (CYS).
