Παρατίθεται πιο κάτω η εισήγηση του Αν. Γενικού Διευθυντή της ΟΕΒ κ. Κώστα Χριστοφίδη στο Συνέδριο που διοργάνωσε η Βουλή των Αντιπροσώπων την Πέμπτη 22 Ιουνίου 2017, για την “4η Βιομηχανική Επανάσταση: Προοπτικές και Κίνδυνοι”. Το θέμα της εισήγησης του κ. Χριστοφίδη ήταν “Δραστικές αλλαγές στην αγορά εργασίας – νέες ευκαιρίες απασχόλησης, επιχειρηματικότητας και καινοτομίας”.
EΙΣΗΓΗΣΗ:
“Η Βιομηχανία 4ης γενιάς είναι πλέον δεδομένη και βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη διαφοροποιώντας δραστικά την οικονομία, τον τρόπο λειτουργίας της βιομηχανίας και ευρύτερα των επιχειρήσεων ακόμα και των κυβερνήσεων. Θα πρέπει όμως να έχουμε υπόψη πως η «τέταρτη Βιομηχανική επανάσταση» είναι αποτέλεσμα τόσο της εξέλιξης της ψηφιακής τεχνολογίας όσο και της συνεχούς αναζήτησης νέων τρόπων βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας. Σε πολλές χώρες, γίνεται ήδη ενσυνείδητη προσπάθεια για ψηφιακή μεταμόρφωση των οικονομιών.
Η Κύπρος, με τα δικά της δεδομένα και χαρακτηριστικά, δεν αναμένεται να επηρεαστεί σοβαρά από τη δυναμική και εξελικτική ανάπτυξη της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, φτάνει να μην μείνει απαθής θεατής στα όσα επαναστατικά γίνονται στον κόσμο. Τα νέα δεδομένα είναι στην πραγματικότητα μια ευκαιρία για πρόοδο και καλύτερο επίπεδο ζωής. Μια ευκαιρία που μπορούμε να αξιοποιήσουμε για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και δυναμικής εισόδου σε νέες αγορές. Δημιουργούνται νέες ευκαιρίες για θέσεις εργασίας, για ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας καθώς επίσης προσφέρεται μεγαλύτερη ευχαίρια για ανάπτυξη της καινοτομίας.
Το επίπεδο γνώσης και δεξιοτήτων που διαθέτουν οι άνθρωποι, καθορίζει το είδος και το επίπεδο των επιχειρήσεων, της παραγόμενης καινοτομίας, και κατ’ επέκταση τη δυνατότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Επομένως, ο παράγοντας «άνθρωπος» αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία και ρόλο στον προσδιορισμό του επιπέδου οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής προόδου. Θα πρέπει επομένως να υπάρχει στην αγορά ικανοποιητική προσφορά ανθρώπινου δυναμικού, τόσο ποιοτικά όσο και αριθμητικά. Μέσα σε ένα ψηφιακό οικοσύστημα, η γνωστική επάρκεια και η ικανότητα αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας στο μέγιστο δυνατό βαθμό, είναι άκρως απαραίτητη.
Η νέα βιομηχανική επανάσταση, συνοδεύεται με την ανάγκη και τις προοπτικές για τους εργαζόμενους να διευρύνουν τις γνώσεις και δεξιότητες τους, να εξειδικευθούν σε νέους τομείς, ή ακόμα να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση. Ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας θα πρέπει να δώσει από σήμερα τεράστια σημασία στην κατάλληλη προετοιμασία των αυριανών εργαζομένων και επιχειρηματιών. Όσο νωρίτερα γίνει αυτό, τόσο περισσότερα θα είναι τα οφέλη για την κοινωνία και την οικονομία. Για τους υφιστάμενους εργαζόμενους θα πρέπει να διαμορφωθεί σχέδιο επιμόρφωσης ή/και επανεκπαίδευσης τους. Προηγμένες χώρες έχουν ήδη εφαρμόσει μηχανισμούς για επανάκτηση ή/και αναβάθμιση δεξιοτήτων (Re-skill και Up-skill) συγκεκριμένων ομάδων εργαζομένων.
Παράλληλα και συμπληρωματικά της σαφώς ενισχυμένης μόρφωσης στη ψηφιακή τεχνολογία, η πολιτεία θα πρέπει να δώσει στους νέους μας τη δυνατότητα ανάπτυξης δεξιοτήτων επιχειρηματικότητας και δημιουργικότητας. Πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαικής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, καταδεικνύει πως οι ψηφιακές δεξιότητες θα είναι στο μέλλον σε ψηλή ζήτηση στην αγορά εργασίας όπως επίσης οι επιχειρηματικές δεξιότητες και η δημιουργικότητα. Αυτές οι γνώσεις και δεξιότητες θα συμβάλουν επίσης και στη σύσταση πολλών μικρών επιχειρήσεων, ίσως κάποιες από αυτές καινοτόμες. Με τη σύσταση νέων επιχειρήσεων, αυξάνεται η δυνατότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας με παραγωγική συμβολή στην οικονομία του τόπου.
Η νέα βιομηχανική επανάσταση αποτελεί για τις επιχειρήσεις σημαντική πρόκληση αφού διαφοροποιεί ριζικά το όλο σύστημα του επιχειρείν περιλαμβανομένων των επιχειρηματικών μοντέλων. Πολλές επιχειρήσεις θα μπορούν χωρίς ιδιαίτερα ψηλές επενδύσεις να επωφεληθούν από την προσφερόμενη πλέον δυνατότητα αξιοποίησης των διαφόρων δεδομένων που θα μπορούν να λαμβάνουν ηλεκτρονικά, της διασυνδεσιμότητας των διαδικασιών λειτουργίας τους και της ψηφιακής διεπαφής με τους πελάτες. Επομένως, προσφέρονται νέες ευκαιρίες ανάπτυξης, μετεξέλιξης ή ακόμα δημιουργίας εντελώς νέας μορφής επιχειρήσεων. Οι παραδοσιακές επιχειρήσεις θα υποχρεωθούν λόγω ανταγωνισμού να μεταμορφωθούν, δίδοντάς τους τη δυνατότητα καλύτερης διαχείρισης του ενεργητικού τους και των διαδικασιών τους και να επανακαθορίσουν τις στρατηγικές τους στη βάση καινοτόμων λύσεων.
Σύμφωνα με μελέτη πολυεθνικού ελεγκτικού οίκου, εκτιμάται πως στα επόμενα πέντε χρόνια τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων διεθνώς θα έχουν εφαρμόσει διαδικασίες ψηλής ψηφιοποίησης. Οι επιχειρήσεις μέχρι το 2020 θα διπλασιάσουν την παραγωγή ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Ακόμα, αναμένεται πως τα ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες θα εισάξουν νέα επιχειρηματικά μοντέλα και διαφορετική επιχειρηματική κουλτούρα. Μέχρι το 2025 η Ευρωπαική βιομηχανία εκτιμάται πως θα προσθέσει στην οικονομία της ΕΕ αξία ύψους 1,25 τρισεκατομμυρίων ευρώ.
Η ανάγκη για συνεχή βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μέσω της επιδίωξης της διαφορετικότητας, υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να αναζητούν καινοτόμες λύσεις και προϊόντα. Ευτυχώς, η εξέλιξη της τεχνολογίας δίδει την ευχέρεια και στη μικρή μας χώρα με αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό να μπει στο διεθνή στίβο της παραγωγής καινοτομίας. Οι επιχειρήσεις μας αναμένεται να πιεστούν να καινοτομούν και προς αυτή την κατεύθυνση θα προσπαθήσουν να υιοθετήσουν στις επιχειρήσεις τους κουλτούρα καινοτομίας ή /και θα συνεργαστούν με οποιονδήποτε μπορεί να τις βοηθήσει. Επομένως, προβάλλεται ευκαιρία για ερευνητική και καινοτομική επιχειρηματική δραστηριότητα στον τόπο μας που θα στηρίζει τις νέες ανάγκες άλλων επιχειρήσεων ή να γίνεται εξαγωγή καινοτόμων προϊόντων.
Σε όλη αυτή την παγκόσμια τεχνολογική επανάσταση, η Κύπρος θα πρέπει να διαμορφώσει μια σφαιρική και ολοκληρωμένη στρατηγική μέσω της οποίας θα μεγιστοποιεί τα οφέλη για την οικονομία και τους πολίτες. Παραθέτω κάποιες παραμέτρους της στρατηγικής αυτής:
- Καθορισμό οδικού χάρτη για τη ψηφιακή μεταμόρφωση του ιδιωτικού αλλά και του δημόσιου τομέα, βασισμένος σε συγκεκριμένες πολιτικές και δράσεις, λαμβάνοντας υπόψη βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών. Σημαντικό είναι όπως το κράτος μεριμνήσει για τη διαθεσιμότητα υγειούς και κυβερνοασφαλούς υποδομής, στη διαμόρφωση νομικού πλαισίου που αφορά κυρίως την προστασία των δεδομένων, κ.ά.
- Ανάπτυξη ευέλικτου συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης των εργαζομένων που θα προσαρμόζεται άμεσα στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Παράλληλα με την ψηλού επιπέδου ψηφιακές γνώσεις, σημασία θα πρέπει να δίδεται και στην απόκτηση δεξιοτήτων δημιουργικότητας και επιχειρηματικότητας σε όλα τα στάδια του ευρύτερου εκπαιδευτικού συστήματος.
- Ενίσχυση με κάθε μέσο και τρόπο δραστηριοτήτων Έρευνας και Ανάπτυξης στη ψηφιακή τεχνολογία με στόχο την καινοτομία. Απαραίτητη η συνεργασία των επιχειρήσεων με τα πανεπιστήμια καθώς και με τα ερευνητικά κέντρα.
- Ενθάρρυνση των επενδύσεων σε ψηφιακές υποδομές που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ψηφιακής μεταμόρφωσης.
Κλείνω την παρέμβαση μου υπογραμμίζοντας πως η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση αποτελεί μια πρόκληση για αλλαγή που είναι μονόδρομος. Τυχόν ολιγορία για αλλαγή είναι σφάλμα και το σφάλμα θα είναι οδυνηρό.”
