Με αφορμή την συζήτηση που γίνεται το τελευταίο διάστημα αναφορικά με περιστατικά διακρίσεων στο χώρο εργασίας που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη ή/και την μητρότητα, η Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ) κρίνει σκόπιμο να επιστήσει την προσοχή των εργοδοτών στην υποχρέωση ορθής εφαρμογής της σχετικής νομοθεσίας.
Η ΟΕΒ επιδεικνύει αυξημένη ευαισθησία και προσεγγίζει με την ανάλογη σοβαρότητα τα θέματα που σχετίζονται με την ισότητα στην απασχόληση και ιδιαίτερα με την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας που αφορά την προστασία της μητρότητας.
Επισυνάπτεται με την παρούσα, σημείωμα με τις σημαντικότερες πρόνοιες του Περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμου για εύκολη αναφορά.
Για τυχόν διευκρινήσεις μπορείτε να επικοινωνείτε με το αρμόδιο Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων & Κοινωνικής Πολιτικής της ΟΕΒ στο τηλ 22665102.
Βασικές πρόνοιες του Περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμου
Δικαίωμα σε άδεια μητρότητας
Φυσική μητέρα: Κάθε μητέρα δικαιούται 18 συναπτές εβδομάδες άδειας μητρότητας η οποίες αυξάνονται κατά 4 ανά επιπλέον τέκνο σε περίπτωση πολλαπλής κύησης. Πχ Στην περίπτωση γέννησης διδύμων, η μητέρα δικαιούται 22 εβδομάδες άδειας μητρότητας.
Περίοδος 11 εβδομάδων αρχίζει 2 εβδομάδες πριν την εβδομάδα του αναμενόμενου τοκετού, ενώ οι υπόλοιπες εβδομάδες άδειας λαμβάνονται όπως επιθυμεί η δικαιούχος. Στην περίπτωση μεταγενέστερου από την αρχικά αναμενόμενη εβδομάδα τοκετού, λαμβάνονται υποχρεωτικά 8 εβδομάδες άδειας μετά τον τοκετό (δηλαδή δύναται η άδεια μητρότητας να επεκταθεί πέραν των 18 εβδομάδων).
Περίοδος 11 εβδομάδων αρχίζει 2 εβδομάδες πριν την εβδομάδα του αναμενόμενου τοκετού, ενώ οι υπόλοιπες εβδομάδες άδειας λαμβάνονται όπως επιθυμεί η δικαιούχος. Στην περίπτωση μεταγενέστερου από την αρχικά αναμενόμενη εβδομάδα τοκετού, λαμβάνονται υποχρεωτικά 8 εβδομάδες άδειας μετά τον τοκετό (δηλαδή δύναται η άδεια μητρότητας να επεκταθεί πέραν των 18 εβδομάδων).
Θετή μητέρα: Κάθε μητέρα δικαιούται 16 συναπτές εβδομάδες άδειας μητρότητας η οποίες ξεκινούν αμέσως μετά την ανάληψη φροντίδας παιδιού κάτω των 12 ετών για σκοπούς υιοθεσίας βάσει των σχετικών Νόμων, νοουμένου ότι έχουν γνωστοποιήσει προς τον εργοδότη της την πρόθεσή της για υιοθεσία και την ημερομηνία ανάληψης του παιδιού, τουλάχιστον 6 εβδομάδες προηγουμένως.
Στην περίπτωση που δεν υπάρχει η ευχέρεια παροχής έγκαιρης προειδοποίησης στον εργοδότη, η μητέρα απαλλάσσεται από την αντίστοιχη υποχρέωση εφόσον προσκομίσει βεβαίωση του Τμήματος Κοινωνικής Ευημερίας ότι δεν είχε ούτε οι ίδια ανάλογη ενημέρωση.
Στην περίπτωση που δεν υπάρχει η ευχέρεια παροχής έγκαιρης προειδοποίησης στον εργοδότη, η μητέρα απαλλάσσεται από την αντίστοιχη υποχρέωση εφόσον προσκομίσει βεβαίωση του Τμήματος Κοινωνικής Ευημερίας ότι δεν είχε ούτε οι ίδια ανάλογη ενημέρωση.
Επέκταση άδειας μητρότητας: Σε περιπτώσεις όπου το βρέφος παραμένει σε θερμοκοιτίδα λόγω πρόωρου τοκετού ή νοσηλεύεται λόγω άλλου ιατρικού προβλήματος, τότε η άδεια μητρότητας παρατείνεται κατά μία βδομάδα για κάθε 21 ημέρες που το βρέφος χρειάστηκε νοσηλεία. Η μέγιστη επιπρόσθετη περίοδος που δύναται να επεκταθεί η συνολική άδεια μητρότητας είναι 6 εβδομάδες.
Δικαίωμα σε πληρωμή
Οι μητέρες δικαιούνται πληρωμή επιδόματος μητρότητας από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Δικαίωμα σε πληρωμή από τον εργοδότη δικαιούνται μόνο στην περίπτωση που αυτό προνοείται σε συλλογική σύμβαση, ατομική σύμβαση, έθιμο, πρακτική κ.λπ.
Προστασία της απασχόλησης
Εργοδοτούμενη που ενημερώνει γραπτώς με οποιοδήποτε τρόπο (σημείωμα, επιστολή, e-mail) τον εργοδότη της προστατεύεται από τερματισμό της απασχόλησης της μέχρι και τρεις μήνες μετά την άδεια μητρότητας. Στο διάστημα αυτό δεν μπορεί να αρχίζει ούτε να λήγει προειδοποίηση για τερματισμό της απασχόλησης.
Ο εργοδότης μπορεί να ζητήσει πιστοποιητικό ιατρού με την ημερομηνία του αναμενόμενου τοκετού εάν το κρίνει αναγκαίο. Επίσης, ο εργοδότης απαγορεύεται να προβαίνει σε ενέργειες με στόχο την οριστική αντικατάσταση της εργοδοτούμενης κατά την διάρκεια της περιόδου προστασίας.
Σε περιπτώσεις που γνωστοποιηθεί προς τον εργοδότη, με οποιοδήποτε τρόπο, η εγκυμοσύνη και μετά υπάρξει τερματισμός απασχόλησης, τότε εάν η εργαζόμενη προσκομίσει ιατρικό πιστοποιητικό εντός 5 εργάσιμων ημερών από την ημέρα που λάβει γνώση για την απόλυση ή την πρόθεση για απόλυση, τότε η απόλυση ανακαλείται.
Επιτρέπεται ο τερματισμός απασχόλησης μισθωτής λόγω σοβαρού παραπτώματος, εάν η επιχείρηση έπαυσε να λειτουργεί ή εάν η διάρκεια ισχύος της σύμβασης (ορισμένου χρόνου) έχει λήξει και η μη ανανέωση δεν συνδέεται με την κατάσταση εγκυμοσύνης, τον τοκετό, τη γαλουχία ή την άδεια μητρότητας.
Παράλειψη του εργοδότη να δικαιολογήσει δεόντως γραπτώς τον τερματισμό, δεν καθιστά παράνομο έναν κατά τα άλλα νόμιμο τερματισμό της απασχόλησης. Σημειώνεται επίσης πως δεν ισχύουν οποιεσδήποτε διατάξεις προνοούν για ελάχιστη περίοδο απασχόλησης ή ελάχιστο αριθμό εργοδοτουμένων. Δηλαδή, οι διατάξεις του Νόμου εφαρμόζονται σε όλες τις επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους και ανεξαρτήτως της περιόδου υπηρεσίας της κάθε επηρεαζόμενης.
Διασφάλιση δικαιωμάτων:
Η άδεια μητρότητας δεν επηρεάζει δυσμενώς την αρχαιότητα της μισθωτής ή το δικαίωμα της σε προαγωγή ή την επάνοδο της στην εργασία την οποία ασκούσε πριν από την άδεια μητρότητας ή σε άλλη παρόμοια θέση με το ίδιο ύψος αποδοχών καθώς και τα ωφελήματα που σχετίζονται με την εργασία εξαιρουμένων των προμηθειών που υπολογίζονται αποκλειστικά με βάση την ποσότητα ή/και αξία της παραχθείσας εργασίας.
Διευκολύνσεις:
Κάθε επιχείρηση οφείλει να παρέχει τις ακόλουθες διευκολύνσεις προς της επηρεαζόμενες εργαζόμενες:
Άδεια απουσίας μιας ώρας την ημέρα με απολαβές, για διάστημα 9 μηνών από τον τοκετό ή την έναρξη της άδειας μητρότητας σε περίπτωση υιοθεσίας για σκοπούς θηλασμού ή/και φροντίδας του παιδιού. Η άδεια απουσίας δίνεται μετά την έναρξη, πριν την λήξη ή κατά την εργασία.
Η φυσική μητέρα δικαιούται απουσίας με απολαβές για εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου νοουμένου ότι πρέπει να γίνουν στη διάρκεια του χρόνου εργασίας, προσκομίζεται σχετικό ιατρικό πιστοποιητικό και δίδεται στον εργοδότη έγκαιρη προειδοποίηση.
Προστασία Ασφάλειας και Υγείας:
Κάθε εργοδότης προβαίνει σε εκτίμηση κινδύνων και καθορίζει τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε εργασία όπου υπάρχουν γυναίκες σε ηλικία που μπορεί να καταστούν έγκυες και η φύση της εργασίας μπορεί να δημιουργεί κινδύνους για την ασφάλεια και υγεία εγκύου, λεχώνας (μέχρι 2 μήνες μετά τον τοκετό), γαλουχούσας (θηλάζει το παιδί μέχρι και 6 μήνες μετά τον τοκετό) ή του παιδιού που πηγάζουν από οποιεσδήποτε διεργασίες, συνθήκες εργασίας ή οποιουσδήποτε φυσικούς, βιολογικούς, χημικούς ή εργονομικούς παράγοντες.
Σε περίπτωση που η εφαρμογή από τον εργοδότη οποιουδήποτε άλλου μέτρου δεν οδηγεί στην αποφυγή των κινδύνων, τότε αυτός διαφοροποιεί τις συνθήκες ή τις ώρες εργασίας της επηρεαζόμενης. Αν η αποφυγή των κινδύνων ούτε με το πιο πάνω μέτρο είναι πρακτικώς εφικτή, ο εργοδότης πρέπει να απαλλάξει την εργοδοτούμενη από την εργασία αυτή και να τη μεταθέσει σε άλλη εργασία που δεν έχει κινδύνους για όσο διάστημα είναι αναγκαίο και χωρίς επηρεασμό των δικαιωμάτων της.
Αν η αλλαγή θέσης είναι τεχνικά ή και αντικειμενικά αδύνατη ή αν δεν είναι εύλογο να απαιτηθεί, η εργοδοτούμενη απαλλάσσεται από την εργασία για όσο διάστημα απαιτείται για προστασία της ασφάλειας και υγείας της χωρίς επηρεασμό των δικαιωμάτων της. Ο εργοδότης καταβάλλει τις απολαβές της για όλο το διάστημα της απουσίας.
Όταν έγκυος, λεχώνα ή γαλουχούσα εργάζεται νύκτα και έχει ιατρικό πιστοποιητικό ότι είναι αναγκαίο για την ασφάλεια και υγεία της να αποφεύγεται τέτοια εργασία, ο εργοδότης την απαλλάσσει από την εργασία αυτή για όσο είναι αναγκαίο χωρίς επηρεασμό των δικαιωμάτων της. Αν η μετακίνηση σε εργασία ημέρας είναι τεχνικά ή αντικειμενικά αδύνατη ή αν δεν είναι εύλογο να απαιτηθεί, τότε απαλλάσσεται για όσο διάστημα απαιτείται χωρίς επηρεασμό των δικαιωμάτων της και ο εργοδότης καταβάλλει τις απολαβές της για όλο το διάστημα της απουσίας της.
Αρμόδιο δικαστήριο και κυρώσεις:
Αρμόδιο δικαστήριο είναι το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών. Οι κυρώσεις μπορεί να φτάσουν μέχρι τις €6834 για παραβίαση της προστασίας της Μητρότητας και μέχρι €17086 ή και φυλάκιση μέχρι 2 χρόνια για παράβαση των διατάξεων περί Ασφάλειας και Υγείας.
Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων και Κοινωνικής Πολιτικής ΟΕΒ
