Οι πρώτες αντιδράσεις συνδικαλιστικών κυρίως στελεχών αλλά και μερίδας του Τύπου στην κατάρτιση και υποβολή προσχεδίου νομοσχεδίου από την ΟΕΒ προς την Κυβέρνηση για την ρύθμιση των απεργιών στις ουσιώδεις υπηρεσίες, καθιστούν αναγκαία την διασαφήνιση των βασικότερων πτυχών της πρωτοβουλίας.
1. Η ΟΕΒ αυθαίρετα λειτουργεί ως «νομοθέτης».
Το σύστημα εργασιακών σχέσεων της Κύπρου στηρίζεται στην τριμερή συνεργασία ανάμεσα στην ΟΕΒ ως εκπρόσωπο των εργοδοτών, τις Συντεχνίες ΣΕΚ και ΠΕΟ κατά κύριο λόγο ως εκπροσώπους των εργαζομένων και το Υπουργείο Εργασίας ως εκπρόσωπο του Κράτους. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια οποιοδήποτε μέρος της τριμερούς συνεργασίας έχει το δικαίωμα πρωτοβουλίας υποβολής πρότασης για ρύθμιση οποιουδήποτε θέματος αφορά την απασχόληση και την αγορά εργασίας. Συνήθως η πρωτοβουλία ασκείται από το Υπουργείο αλλά σωρεία είναι οι περιπτώσεις που με εισήγηση των Συντεχνιών ψηφίστηκε νομοθεσία που ποινικοποιεί εργοδοτικές πρακτικές και επισύρει βαριές ποινικές κυρώσεις για τους παραβάτες. Η επεξεργασία και διαμόρφωση προσχεδίου νομοσχεδίου από την ΟΕΒ υπηρετεί την μεγάλη ανάγκη για ταχεία ρύθμιση του θέματος.
2. Η ΟΕΒ επιδιώκει απαγόρευση των απεργιών.
Ουδέν αναληθέστερον τούτου. Η πρόταση της ΟΕΒ αποσκοπεί στην ρύθμιση της άσκησης του δικαιώματος της απεργίας με στόχο οι απεργίες να μην θέτουν σε κίνδυνο την ζωή, την προσωπική ασφάλεια ή υγεία του συνόλου ή μέρους του πληθυσμού ένεκα της διακοπής μιας ουσιώδους υπηρεσίας.
3. Το δικαίωμα της απεργίας είναι αναφαίρετο.
Το δικαίωμα της απεργίας προστατεύεται από το Σύνταγμα αλλά όχι κατά τρόπο απόλυτο. Το δικαίωμα αυτό δεν είναι αναφαίρετο. Αντίθετα, το Σύνταγμα: (ι) Απαγορεύει ρητά την απεργία για τις ένοπλες δυνάμεις, την αστυνομία και την χωροφυλακή, (ιι) Επιτρέπει την δια νόμου απαγόρευση της απεργίας και για τους δημόσιους υπαλλήλους και (ιιι) Επιτρέπει την δια νόμου ρύθμιση της απεργίας για συγκεκριμένους σκοπούς.
Δηλαδή το Σύνταγμα επιτρέπει όχι μόνο την ρύθμιση αλλά την πλήρη απαγόρευση της απεργίας τόσο για τους υπαλλήλους του Δημοσίου όσο και για τους υπαλλήλους της πλειοψηφίας των Ημικρατικών Οργανισμών, για τους οποίους οι Συντεχνίες προβάλλοντας Συνταγματικά κωλύματα στις ιδιωτικοποιήσεις επιμένουν ότι έχουν καθεστώς δημόσιου υπαλλήλου.
Η ΟΕΒ προτείνει μόνο την ρύθμιση: Να πραγματοποιούνται απεργίες αλλά να μην θυματοποιείται αδίκως μέρος ή το σύνολο του πληθυσμού.
4. Το ζήτημα των απεργιών στις ουσιώδεις υπηρεσίες είναι λυμένο από το 2004
Το 2004 η ΟΕΒ υπέγραψε με τις Συντεχνίες ΣΕΚ, ΠΕΟ, ΔΕΟΚ και ΠΑΣΥΔΥ «Συμφωνία για την Διαδικασία Επίλυσης Εργατικών Διαφορών σε Ουσιώδεις Υπηρεσίες» η οποία προβλέπει πότε και με ποιες προϋποθέσεις και όρους ασκείται το δικαίωμα της απεργίας σε ουσιώδεις υπηρεσίες. Η Συμφωνία προσυπογράφηκε και από τον τότε Υπουργό Εργασίας, ο οποίος την έθεσε υπό την αιγίδα του. Η εν λόγω Συμφωνία ωστόσο, παραβιάστηκε συλλήβδην από τις Συντεχνίες οι οποίες ουδέποτε σεβάστηκαν τις πρόνοιες της. Αν οι Συντεχνίες αποδέχονταν εφαρμογή της, ουδεμία απεργία θα είχε πραγματοποιηθεί αφού η Συμφωνία παραπέμπει την επίλυση των διαφορών σε υποχρεωτική δεσμευτική διαιτησία. Επειδή δε, η εν λόγω Συμφωνία είναι «Συμφωνία Κυρίων» χωρίς νομική ισχύ και χωρίς συνέπειες για όσους την παραβιάζουν, το κοινωνικό σύνολο και η Πολιτεία είναι πλήρως ανυπεράσπιστοι. Αυτό ακριβώς αποδεικνύει ότι το ζήτημα παραμένει άλυτο και επιβάλλεται η κανονιστική του ρύθμιση.
5. Αυτό που προωθεί η ΟΕΒ δεν έχει ξαναγίνει
Και όμως η πρωτοβουλία της ΟΕΒ δεν είναι ούτε καινοφανής ούτε πρωτοποριακή. Αντίθετα, καθώς το Συνταγματικό πλαίσιο το επιτρέπει (δες σημείο 3 πιο πάνω) και καθώς οι ισχύουσες ρυθμίσεις είναι αναποτελεσματικές (δες σημείο 4 πιο πάνω), η Πολιτεία ψήφισε Νόμο που ρυθμίζει την άσκηση της απεργίας στα αεροδρόμια και την ροή εναέριας κυκλοφορίας. Αυτό έγινε μετά από διαδοχικές απεργίες από τους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας οι οποίες προκάλεσαν τεράστια ζημιά στην Κυπριακή οικονομία και κοινωνία. Την νομοθεσία ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο της Κυβέρνησης Δ. Χριστόφια και ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία η Βουλή τον Μάρτη του 2012, χωρίς την ελάχιστη αντίδραση ή διαφωνία από το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα.
Η πρωτοβουλία της ΟΕΒ έχει τις ίδιες προδιαγραφές και στόχους.
6. Η πρόταση της ΟΕΒ παραβιάζει τις αρχές της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO)
Αντιθέτως. Το περιεχόμενο του προσχεδίου που υποβάλαμε στην Πολιτεία είναι προϊόν ενδελεχούς μελέτης σωρείας βιβλιογραφίας του ILO , του “Committee on Freedom of Association” και του “Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations” με αντικείμενο τα “ILO Principles concerning the right to strike”. Η ΟΕΒ η οποία από το 1960 είναι ο εκπρόσωπος των Κυπρίων εργοδοτών στο ILO, γνωρίζει ότι η Κύπρος ως μέλος της Διεθνούς αυτής Οργάνωσης θα ελεγχθεί για την συμμόρφωση της νομοθεσίας της επί του θέματος με τις αντίστοιχες αρχές και αξίες της Οργάνωσης και αν υπάρχει απόκλιση, η Χώρα μας θα εκτεθεί διεθνώς.
7. Αυτά που ζητά η ΟΕΒ δεν ισχύουν σε καμία άλλη Χώρα
Το ακριβώς αντίθετο είναι η πραγματικότητα. Μαζί με το επεξεργασμένο νομοσχέδιο, στην Κυβέρνηση υποβάλαμε έκθεση που περιγράφει τον τρόπο ρύθμισης των απεργιών σε τριάντα ευρωπαϊκές χώρες: Στις 28 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις Νορβηγία & Ισλανδία. Η εν λόγω έκθεση δεν συντάχθηκε ούτε από την ΟΕΒ ούτε από την BusinessEurope, ούτε καν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η έκθεση με τίτλο “Strike Rules in the EU 27 and Beyond” καταρτίστηκε το 2007 από την Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (European Trade Union Confederation) στην οποία συμμετέχουν σε ανώτατο επίπεδο η ΣΕΚ και η ΔΕΟΚ. Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι στην συντριπτική πλειοψηφία των Χωρών, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η απεργία στις ουσιώδεις υπηρεσίες είναι ρυθμισμένη με τρόπο που να μην γίνονται η κοινωνία και η οικονομία όμηροι της συνδικαλιστικής ασυδοσίας.
8. Τυχόν ψήφιση του νομοσχεδίου σε Νόμο θα πλήξει το ισχύον σύστημα εργασιακών σχέσεων
Ο ισχυρισμός αυτός είναι εντελώς λανθασμένος. Το νομοσχέδιο αφήνει εντελώς ανέπαφο το σύστημα αλλά του προσδίδει νομική ισχύ. Δηλαδή, διατηρούνται όλα τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εργοδοτών και των εργοδοτουμένων όπως ακριβώς τα προβλέπει ο Κώδικας Βιομηχανικών Σχέσεων, αλλά σε περίπτωση ουσιώδους υπηρεσίας η παραβίαση των υποχρεώσεων θα συνεπάγεται κυρώσεις, όπως συμβαίνει σε όλα τα πολιτισμένα Κράτη. Ειδικότερα σε ότι αφορά το υπό συζήτηση θέμα ο Κώδικας επιτρέπει προσφυγή σε απεργία μόνο σε περίπτωση «διαφοράς συμφερόντων» (δηλαδή όταν τα δύο μέρη δεν καταλήγουν σε συμφωνία κατά την προσπάθεια σύναψης συλλογικής σύμβασης για πρώτη φορά ή κατά την προσπάθεια ανανέωσης υφιστάμενης συλλογικής σύμβασης) καθώς και σε περίπτωση που το Υπουργείο Εργασίας διαπιστώσει «εξόφθαλμη παραβίαση ισχύουσας συλλογικής σύμβασης». Για όλες τις άλλες εργατικές διαφορές, ο Κώδικας προβλέπει την παραπομπή σε δεσμευτική, υποχρεωτική διαιτησία. Αυτά ακριβώς αποκρυσταλλώνει και η πρόταση της ΟΕΒ.
9. Ποιες είναι οι βασικές πρόνοιες της πρότασης της ΟΕΒ
(α) Κατονομάζει τις ουσιώδεις υπηρεσίες.
Είναι αυτές που προβλέπει και η Συμφωνία του 2004 (δες σημείο 4 ανωτέρω) δηλ. ηλεκτρισμός, υδατοπρομήθεια, τηλεπικοινωνίες, αερομεταφορές & εναέρια κυκλοφορία, νοσοκομεία, φυλακές, λιμάνια και ηλεκτρομηαχανολογικές εγκαταστάσεις στρατού, αστυνομίας και πυροσβεστικής και προστίθενται: τελωνεία, καύσιμα και αποκομιδή & εναπόθεση σκυβάλων. Επίσης πέραν αυτών, παρέχεται στο Υπουργικό Συμβούλιο η εξουσία να κηρύσσει μια υπηρεσία ως ουσιώδη σε περίπτωση που ένεκα διαφοράς τίθεται σε κίνδυνο η ζωή, η ασφάλεια ή η υγεία μέρους ή όλου του πληθυσμού.
(β) Απαγορεύει ρητά απεργίες που δεν οφείλονται σε εργατική διαφορά
Εφαρμόζοντας την διάταξη του Κώδικα Βιομηχανικών Σχέσεων ότι απεργίες γίνονται μόνο σε περίπτωση εργατικής διαφοράς, το νομοσχέδιο διασαφηνίζει ότι στις ουσιώδεις υπηρεσίες απαγορεύονται η αυθόρμητη απεργία, η πολιτική απεργία, η απεργία συμπαθείας, η λευκή απεργία περιλαμβανομένης και της αποχής από υπερωρία, η διαδοχική απεργία και η απεργία κατά το γράμμα των κανονισμών. Σε αυτές τις περιπτώσεις η απαγόρευση είναι πλήρης.
Απαγορεύει επίσης όπως και ο Κώδικας την απεργία για «διαφορά δικαιωμάτων» (δηλ. διαφορά που πηγάζει από την ερμηνεία ή εφαρμογή υφιστάμενης συλλογικής σύμβασης ή που απορρέει από προσωπικό παράπονο, περιλαμβανομένου και παραπόνου εξ αφορμής απολύσεως). Σε αυτή την περίπτωση, η διαφορά θα παραπέμπεται σε διαιτησία και η ετυμηγορία της Επιτροπής Διαιτησίας θα είναι δεσμευτική όπως ισχύει ανέκαθεν και βάση του Κώδικα.
(γ) Προβλέπει διαδικασία πριν την απεργία
(ι) Διαιτησία
Όταν ολοκληρωθούν ανεπιτυχώς οι προσπάθειες εξεύρεσης λύσης σε μια διαφορά όπως προβλέπονται από τον Κώδικα (απευθείας διαπραγματεύσεις και μεσολάβηση από το Υπουργείο Εργασίας), τότε αν πρόκειται περί ουσιώδους υπηρεσίας, η διαφορά παραπέμπεται υποχρεωτικά σε διαιτησία.
(ιι) Επιτροπή Διαιτησίας
Το Υπουργικό Συμβούλιο διορίζει εννεαμελή μόνιμη Επιτροπή Διαιτησίας εξαετούς θητείας αποτελούμενη από τέσσερα πρόσωπα που υποδεικνύονται από την ΟΕΒ, τέσσερα που υποδεικνύονται από τις Συντεχνίες και ένα πρόσωπο που υποδεικνύεται από τον Υπουργό Εργασίας και ασκεί καθήκοντα προέδρου. Και για τα εννέα μέλη προβλέπονται αυστηρά προσόντα και λεπτομερή ασυμβίβαστα.
(ιιι) Προθεσμίες Διαιτησίας
Η διαιτησία αρχίζει το πολύ εντός τριών ημερών μετά από την αίτηση οποιουδήποτε μέρους της διαφοράς ή και αυτεπάγγελτα με απόφαση της Επιτροπής Διαιτησίας.
Η απόφαση (ομόφωνη ή κατά πλειοψηφία) εκδίδεται το αργότερο εντός ενός μηνός από την πρώτη συνεδρία της Επιτροπής.
(ιν) Ισχύς των αποφάσεων Διαιτησίας
Οι αποφάσεις επί «διαφορών δικαιωμάτων» (δες σημείο 9 (β) πιο πάνω) είναι δεσμευτικές.
Οι αποφάσεις επί «διαφορών συμφερόντων» (δες σημείο 8 πιο πάνω) δεν είναι δεσμευτικές.
(ν) Προθεσμίες για λήψη απεργιακών μέτρων
Σε περίπτωση που οποιοδήποτε μέρος απορρίψει (γραπτώς) απόφαση διαιτησίας επί «διαφοράς συμφερόντων» τα δύο μέρη είναι ελεύθερα να λάβουν απεργιακά ή ανταπεργιακά μέτρα αφού περάσουν τουλάχιστον 30 μέρες από την απόρριψη της απόφασης και αφού δοθούν 15 μέρες προειδοποίηση στην άλλη πλευρά.
(δ) Επιβάλλει την διατήρηση ελάχιστου επιπέδου υπηρεσιών σε περίπτωση απεργίας
Πρέπει να καθοριστεί το ελάχιστο επίπεδο υπηρεσιών που πρέπει να παρέχεται σε περίπτωση απεργίας ή ανταπεργίας για ικανοποίηση των στοιχειωδών αναγκών ολόκληρου του πληθυσμού σε περίπτωση απεργίας ή ανταπεργίας.
Το ελάχιστο επίπεδο καθορίζεται στις συλλογικές συμβάσεις των ουσιωδών υπηρεσιών μετά από συμφωνία των δύο πλευρών. Αν αυτό δεν καταστεί εφικτό το αργότερο μέχρι και εννέα μέρες πριν την λήψη απεργιακών ή ανταπεργιακών μέτρων, τότε η ελάχιστη υπηρεσία καθορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο.
(ε) Προβλέπει κυρώσεις σε περίπτωση αδικήματος
Όπως κάθε Νόμος που δεν είναι ατελής, έτσι κι αυτός προβλέπει συνέπειες (χρηματική ποινή ή και φυλάκιση) σε περίπτωση που οποιοσδήποτε κριθεί από Δικαστήριο ένοχος παράβασης των ουσιαστικών προνοιών του Νόμου.
10. Γιατί είναι αναγκαίος ένας Νόμος για τις απεργίες στις ουσιώδεις υπηρεσίες
Ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρονται κάποιες (όχι όλες) Συντεχνίες που δραστηριοποιούνται σε ουσιώδεις υπηρεσίες, έχει επανειλημμένα αποδείξει την απροθυμία τους να σεβαστούν τα εργασιακά θέσμια και να εφαρμόσουν τις εθελοντικές συμφωνίες που έχουν υπογράψει.
Οι εν λόγω Συντεχνίες καταφεύγουν κατά το δοκούν και χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε εργατική διαφορά, σε διαδοχικές και επαναλαμβανόμενες απεργίες, πλήττουν βάναυσα την οικονομία, εκβιάζουν το κοινωνικό σύνολο με στόχο την διαιώνιση των προνομίων τους και ομηροποιούν το Κράτος προκαλώντας τον διεθνή διασυρμό του.
Έναντι της ασύδοτης συμπεριφοράς και του ετσιθελισμού των συνδικαλιστικών μειοψηφιών που νέμονται τον εθνικό πλούτο, η Πολιτεία είναι ανοχύρωτη, έρμαιο στην βουλιμία των Συντεχνιών οι οποίες μπορούν ανενόχλητες να παραλύουν κάθε δραστηριότητα έως ότου γίνουν αποδεχτοί οι όροι τους.
Σκοπός του προτεινόμενου Νόμου είναι η ορθολογική ρύθμιση της άσκησης του δικαιώματος της απεργίας στις ουσιώδεις υπηρεσίες ώστε, χωρίς να αφαιρείται το δικαίωμα της απεργίας, να διασφαλίζεται ότι η άσκηση του θα είναι η έσχατη λύση και ότι στην διάρκεια του δεν θα απειλείται η ζωή, η υγεία, η ασφάλεια ή η ευημερία μέρους ή όλου του πληθυσμού.
Επισυνάπτεται εδώ αυτούσιο το προτεινόμενο προσχέδιο νομοσχεδίου.
